Bebeği dünyaya geldiği andan itibaren, onun için en iyiyi yapmaya çalışan, araştıran sevgili anneler! Bebeğinizle beraber çıktığınız bu uzun yolculukta yeni bir duraktasınız; tuvalet alışkanlığı kazandırma süreci!
Bu döneme ilişkin aklınıza gelen önemli bazı sorular var. Ve bunlara cevap arıyorsunuz.
Çocuğumun tuvalet eğitimine hazır olduğunu nasıl anlarım?
Tuvalet eğitimine ne zaman başlamalıyım?
Ne kadar sürede tuvalet eğitimi tamamlanır?
Peki, bu süreçte nelere dikkat etmeliyim?
Çocukların diğer tüm becerileri kazanması gibi tuvalet alışkanlığını kazanması da hazır bulunuşluğa bağlı olarak başlanması gereken bir süreçtir. Hazır olma zamanı, sadece çocuğunuz değil aynı zamanda sizinde hazır olma durumunuza göre belirlenir. Ev rutinizin ve sabrınızın da mümkün olduğu kadar aynı olmasına özen gösterebileceğiniz bir dönemi seçmeye çalışmalısınız.
Öncelikle çocukların fiziksel olarak idrarı ve kakayı tutabilmeleri, geldiğini anlayabilmeleri ve size bilgi verebilmeleri için en az 15 aylık sürenin tamamlanmış olması gereklidir. Yaklaşık 15 ila 18 ay arasında idrar torbası gelişimi başlamış olur ve siz ufak ufak çiş ve kaka farkındalığını kazandırmaya başlayabilirsiniz. Ancak bu farkındalık sadece ufak oyunları ve sözel bildimleri kapsar. Henüz bezle olan ilişkiniz devam etmelidir. Yaklaşık 2 ila 2.5 yaşa kadarda bu ön hazırlık sürecinden geçilmektedir.
Tuvalet eğitimine başlarken, çocuğunuzun aynı saatlerde kendi evinde olacağı, rutinlerinin değişmediği bir dönemde başlamalısınız. Önce bir kaç işaretten bahsetmek istiyorum.
Kız çocukları diğer tüm gelişim dönemlerinde olduğu gibi erkek çocuklardan daha önce tuvalet alışkanlığı kazanmaya hazır olmaktadır. Erkek çocuklarında 3 yaşa kadar bu süreç tamamlanmaktadır. Ancak tabiki burada önemli olan sizin çocuğunuzun hazır bulunuşluğudur. Başka çocuklarla kıyaslama yapılmaması gercekten önemlidir. Kardeşler arasında bile farklılıklar olması doğal ve beklenen bir durumdur.
Tuvalet eğitimi nasıl verilir?
Ön hazırlık sürecinden itibaren resimli kitaplar ile çocuk ve tuvalet arasında bir köprü oluşturabilirsin. Bezini tuvalette açıp, bezde ki kakayı tuvalete döküp sifon çekmek ön hazırlıkta fayda sağlayacaktır. Daha sonra lazımlık sürecinde de aynı şeyi yapmaya devam edebilirsin. Çocuğunuzun kendi üretimi olan kaka ile aşamalı vedalaşması sonraki süreci kolaylaştırır. Kakayı şarkı söyleyip beraber el sallayarak sifonu çekmek, ön hazırlık süreci oyunlarından birisidir. Ayrıca oyuncakları ile veya oyun hamurları aracılığıyla -mış gibi dediğimiz rol oyunları yaratabilirsiniz.
Önce gündüz sürecine başlamalısınız. Lazımlık ve oturak almak klozetten korkmasına engel olacaktır. Bedenlerinin minikliği düşme hissi yaratabileceği gibi, sifonla giden suyla beraber kendilerinde içine çekilebileceği korkusu yaşamalarına neden olabilir, o yüzden yanında olduğunuz zamnlarda çömelerek aynı hizaya gelmek ve ufak bir dokunuşla mutlaka temasta kalmak güvende hissetmesine yardımcı olacaktır.
Her seferinde tuvalete veya lazımlığa yapmak istemeyebilir, zorlamayın. Ama deneme sürecinden de geriye dönmeyin. İşte burada en önemli nokta gündüz bezini çıkardıktan sonra bir daha geri takmamanızdır.
Çocuğunuzla tuvalet eğitimine başlamadan önce kendinize çıkaracağızın bir zaman çizelgesi işinizi kolaylaştırabilir. Rutin bir günde hangi sıklıkla hangi saatlerde tuvaletini yaptığını önceden not edin. Tuvalet eğitimine başladığınızda bu rutine uygun aralıklarla çocuğunuza çişini ve kakasını sorun ve takip edin.
Tuvalete veya lazımlığa yaptığı zaman ödüllendirmen onu motive edecektir. Minik stickerlar ile tuvaletinizi renklendirebilirsiniz. Yaptığı resimleri asabilirsiniz.
Bezle veda ediyor! Bunun yerine ona kendi seçeceği kilotları alarak, özendirmek ve cesaretlendirmek oldukça iyi bir yoldur.
Bu süreçte kolay çıkan, onu yormayacak kıyafetler seçmeye özen gösterin. Bu yeni alışkanlığı hem çocuğunuz hemde sizin için kolaylaştırmak önemlidir.
Gece bezin çıkması, gündüz düzeninin oturmasından sonra başlamalıdır. Yatağına mutlaka alez sermeye özen göster. Gece yatmadan yaklaşık 2 saat önce sıvı tüketimi kesilmelidir.
Uykusundan 1 ila 2 saatte bir uyandırıp tuvalete götürmelisin (yani uykuyu çok açmadan kucaklayıp, tuvalete oturtarak, hadi kızım/oğlum çiş yapalım şeklinde sakin bir ses tonuyla destekleyerek beklemek, hatta çişşşşşş gibi sözcüğü usul usul uzatarak çiş yapmasını sağlamak hedeflenmelidir)
Bazı akşamlar geç kalacaksınız ve çişini yapmış olacak. Sakince yatağında üzerini değiştirip, çarşafını değiştirin ve yeniden yatırmadan önce tuvalete götürün. Bu kaçırmalar olacaktır. Kızmayın ve sabırlı olun. Gece alışkanlığı kazandırma gündüzden daha meşakkatli ve uzun sürer.
Ne kadar sürede tuvalet eğitimi tamamlanır?
Yaklaşık 3 ila 6 ay kadar bir sürede tuvalet alışkanlığı kazanılmaktadır. Bazen çocuklar fazlasıyla hazır olabiliyorlar ve gündüz alışkanlığını günlerle ifade edilebilecek kadar kısa sürelerde kazanabiliyorlar. Ama bu süreç ister hızlı isterse daha yavaş ilerlesin, aralarda kazalar mutlaka olacaktır. Sabır en önemli anahtardır! Aman yanınızdan eksik etmeyin!
Peki, bu süreçte nelere dikkat etmeliyim?
Öncelikle tuvalet eğitimini verirken sizinle beraber bu süreçte bulunan kişilerinde aynı rutini takip etmesi önemlidir. Bakıcı, anneanne, babaanne vs. Ortaklaşa haraket etmelisiniz.
Yeni işe başlama, taşınma, bakıcı değişimi gibi çocuğun stresli olabileceği zamanlarda başlamamaya özen gösterin. Kendini rahat ve güvende hissetmiyorsa zorlanacaktır. Sizi de zorlayacaktır.
Oyun oynarken bazen dalıp oyunu bırakmak istemeyebilir. O yüzden anaokuluna veya oyun grubuna daha yeni başladığı dönemde kazalar daha sık yaşanabilir endişe etmeyin. Biraz düzenin oturmasını beklemek faydalı olacaktır.
Asla tuvaletini kaçırdığı için ona kızmayın. Zaman zaman sabrınız taşacak, öyle sıkıntılı anlarda altına kaçıracak ki zorlanacaksınız. Ama ne olursa olsun kendinize şunu söyleyin; kızımın/oğlumun benim anlayışıma ihtiyacı var ve o kadar önemli bir iş başarıyor ki!
Asla inatlaşmayın, zorlamayın. Kaka çiş hakkında olumsuz konuşmayın.
Uyku öncesi dışında sıvı kısıtlamasına gerek yoktur, ihtiyacı olduğu kadarını ona vermekten korkmayın.
Eğer bir anda tuvalete gitmekten kaçınmaya, uzak durmaya başladıysa bunu araştırmayı ihmal etmeyin, enfeksiyonların sık görülebildiği dönemlerin başında gelmektedir. Sık sık kakasının rengini ve çişini kontrol etmekte fayda var. Tabiki çocuğunuza hissettirmeden!
Ve unutma tuvalet eğitimi aynı diğer tüm dönemlerde olduğu gibi bir gün son bulacak ve o minik bedeni büyüyecek! Bu andan ve onun yeni bir beceriyi daha kazanıyor olmasından keyif almaya çalışın!
KAYNAK: Uzm.Psk.Sinem Çakır
